باززایی مستقیم توس Betula litwinowii از طریق کشت درون شیشه‌ای ریزنمونه تک‌گره

توس(Betula sp) در ایران بازمانده جنگل¬های اولیه خزری و رو به انقراض است. دامنه پراکنش محدود و شرایط رویشگاهی نامساعد جنس توس و عدم زادآوری در رویشگاه¬های طبیعی و ناتوانی در تکثیر جنسی باعث در معرض انقراض قرار گرفتن آن شده و استفاده از فنون درون شیشه¬ای را جهت حمایت بیشتر از این جنس مورد تاکید قرار می¬دهد. هدف از پژوهش حاضر بهینه¬سازی محیط کشت و تیمار¬های سترون¬سازی جهت ریزازدیادی B. litwinowii، یکی از سه گونه شناسایی شده این جنس در ایران با استفاده از ریزنمونه تک¬گره است. ریزنمونه¬ها به¬صورت تصادفی از نهال¬های 4-5 ساله جمع¬آوری و با اعمال تیمارهای مختلف سترون¬سازی در دو محیط کشت MS و WPM با غلظت¬های مختلف هورمون¬های BAP و NAA کشت شدند. داده¬های به-دست آمده با استفاده از آزمایش فاکتوریل دو عامله در قالب طرح کاملا تصادفی با استفاده از نرم¬افزار SPSSو MSTATC مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد برای استریل کردن ریزنمونه¬های تک-گره، بهترین حالت استفاده از تیمار کلرید¬جیوه 1/0 درصد به¬مدت 7 دقیقه بود و هر دو محیط کشت MS و WPM با غلظت¬های مختلف هورمونی برای تولید برگ تک¬گره مناسب بودند. بیش از 75 درصد جوانه¬های جانبی تک¬گره¬ها در هر دو محیط کشت فوق به برگ تبدیل شدند و در نهایت 10 درصد از تک¬گره¬ها تنها در محیط کشت WPM قادر به ساقه¬زایی و تولید ریشه شدند.